خودرو سازی صنعتی اشتغال زا و مولد

صنعت خودروسازی توان اشتغال زایی بالایی به صورت مستقیم و غیر مستقیم دارد . طبق بررسی های مرکز تحقیقات خودرو امريكا، ايجاد هر شغل جدید در تولید خودرو، از ۹ شغل دیگر، از کارگران رستوران گرفته تا قطعه سازان ، حمایت و پشتیبانی می کند . صنعت خودروسازی دومین صنعت بزرگ ایران پس از صنعت انرژی است . این صنعت در حدود ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی ایران و ۴ درصد اشتغال زایی کشور را بر عهده دارد صنعت خودرروسازی کشور بزرگترین صنعت خودروسازی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا است . و سیزدهمین صنعت بزرگ خودروسازی جهان محسوب می شود . بر اساس اعلام انجمن خودروسازی ایران ، تعداد کل شاغلان مرتبط با صنعت خودرو کشور، ۳۴۱ هزار نفر است .

مشکلات موجود در مديريت صنعت خودرو کشور مانع از استفاده کامل از ظرفیت های آن شده است . یکی از مشکلات عمده در این زمینه اتکاء زیاد به شرکت های خارجی به خصوص شرکت های فرانسوی است . به نظر می رسد که موانع ایجاد شده بر واردات ، عملا به نفع خودروسازان فرانسوی تمام شده است . دو خودرو ساز عمده کشور ،  ایران خودرو و سایپا، موافقتنامه هایی با شرکتهای فرانسوی پژو و رنو برای تولید مشترک و تحت لیسانس محصولات این شرکت ها منعقد کرده اند . هر چند در این قراردادها بر داخلی سازی این محصولات تاکید شده ، ولی در عمل سطح مونتاژ آن بالا است . شرکت های فرانسوی با بهره مندی از معافیت های گمرکی ورود قطعات خودرو ، به راحتی تعرفه های گمرکی سنگین را دور زده اند .

لزوم پرهیز از سفسطه تعميم

حتی اگر بپذیریم که صنعت خودرو کشور با مشکل مواجه است و سزاوار حمایت نیست ، این استدلال نمی تولد توجیه کننده عدم مصرف سایر کالاها و خدمات تولید داخل باشد . بی کیفیت دانستن خودرو داخلی نمی تواند توجیه کننده مصرفی کیف ، کفش و مواد غذایی خارجی باشد . همانگونه که گفته شد برخی از صنایع کشور محصولات با کیفیت و بالایی عرضه می کنند . نمونه بارز آن صنعت فرش و موکت است . متاسفانه هم اکنون فرش چینی و ترکیه ای در فروشگاه های داخلی عرضه می شود . صنایع غذایی نیز نمونه دیگری از صنایع موفق در ارتقای کیفیت است . با این وجود ، هم اکنون شاهد هجوم محصولات غذایی سایر کشور هستیم ، عرضه بیسکویت آلمانی در فروشگاه های کشور نمونه بارز این مشکل است . حتی اگر مشکل صنعت خودرو را بپذیریم که این شبهه نیز پاسخ دارد ، نباید دچار سفسطه تعمیم شد و مشکلات یک صنعت را به صنایع دیگر گسترش داد .

ما می توانیم خودروساز موفقی بشویم

علیرغم ایجاد این ذهنیت که ما نمی توانیم خودرو ساز شویم زیرساخت های ایجاد شده در کشور حاکی از توان بالای این صنعت برای توسعه و پیشرفت دارد . مهیا بودن مواد اولیه مورد نیاز صنعت خودرو مثل فولاد و پتروشیمی در ایران ، وجود بازار مصرف ۸۰ میلیونی کشور و بازار کشورهای همسایه ، تأسیس ۲۰۰۰ شرکت قطعه ساز در کشور شکل گیری توان فنی قطعه سازی در کشور، تشکیل مراکز تحقیقاتی خودرو و وجود توان طراحی خودرو در کشور از جمله ظرفیت های مزبور است .

ایران در سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۶ به ترتیب رتبه سیزدهمین و هیجدهمین تولید کننده خودرو را به دست آورده است . برخی از کارخانه های تولید خودرو کشور به تجهیزات پیشرفته مجهز شده اند که همین امر می تواند زمینه ارتقای کیفیت آنها را فراهم آورد بدون شک سرمایه گذاری در صنعت خودرو و ایجاد زمینه برای نیروهای علمی جوان کشور می تواند به سرعت این صنعت را به  صنعتی سرآمد تبدیل کند بر اساس آمار گمرک ایران ، در سال ۱۳۹۵ صادرات خودرو و قطعات آن به ارزش ۱۲۸ میلیون دلار به بیش از ۴۰ کشور دنیا صورت گرفته است . در این سال ، تعداد 6۴۱۹ عدد خودرو از مقصد ایران به کشورهای عراق ، الجزایر ، لبنان ، یمن و چند کشور دیگر به ارزش ۱۲۰ میلیارد تومان صادر شده است . هر چند درصد صادرات خودرو نسبت به کل صادرات کشور پایین است ، اما نشان از ظرفيت بالقوه این صنعت برای ارز آوری کشور دارد .

با توجه به موارد ذکر شده ، صنعت خودرو صنعتی مهم و تأثرگذار بر رشد و پیشرفت اقتصاد کشور است و بحث تعطیل کردن آن و یا واگذاری به شرکت های خارجی ، غیر منطقی است . اما باید نقص ها و ایرادهای آن را برطرف کرد تا در خدمت رونق اقتصادی کشور قرار گیرد .

منبع : کتاب : حمایت از کالای ایرانی (چیستی ، چرایی ، چگونگی ) نوشته دکتر محمد جوادتوکلی ، معاون علمی مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه های علمیه .