حرمت مصرف کالای قاچاق و کالای ساخت دشمنان

حرمت مصرف کالای قاچاق

بنا به فتوای آیه الله خامنه ای « پدیده قاچاق و قاچاق فروشی ، ضربه به اقتصاد و هویت ملی کشور است و از لحاظ شرعي ،  حرام است » . خرید و فروش و استفاده از کالای قاچاق ( آنچه قانون آن را قاچاق بداند) از نظر شرعی حرام است کالای قاچاق ممکن است با ممنوعیت قانونی ، ممنوعیت شرعی و یا هر دو روبرو باشد . خرید کالایی که بدانیم قاچاق است و کار ما کمک به قاچاقچی و قانون شکن می شود ، اشکال دارد . اما اگر این کار کمک به او نباشد و اصل این کالا هم ممنوع شرعی یا قانونی نباشد ، خرید و فروشش اشکالی ندارد . در صورتی که شک داریم کالایی را که می فروشند قاچاق است یا نه ، خریدش مشکلی ندارد ولی در این گونه موارد احتیاط خوب است . اگر کالای قاچاق لباسی است که پوشیدنش غیرقانونی نبوده و از نظر شرعی هم حرام نیست ، ولی به صورت قاچاق وارد کشور شده و فرد نادانسته خریده است ، حال اگر بپوشد و با آن نماز بخواند ، نماز خواندن به آن اشکال ندارد . با این شرط که تبلیغ کالای قاچاق نباشد .

بنا به فتوای آیه الله خامنه ای  « اگر دست فروش غیرقانونی کار می کند . به قانون شکن نباید کمک کرد و از او نباید خرید کنیم همین کار خودش نهی از منکر است . در مرحله ی اول امر به معروف و نهی از منکر گفته شده ترک مراوده کنید ، ترک مراوده یک مصداقش هم نخریدن از افراد متخلف است. حالا متخلف یا گرانفروش است یا اهل ربا و احتکار است یا اهل خدعه و  فریب و قسم دروغ است . یا اینکه غیرقانونی کار می کند ، یعنی در جایی که نباید کالایی بفروشد ، کالا می فروشد ، اگر کار او غیرقانونی است ، ما نباید از او خرید کنیم . اما اگر کالایی که از نظر قانون کشور فروشش ممنوع نیست ولی در جایی به فروش رسیده که غیر قانونی است و الان خریده شده است استفاده از آن اشکالی ندارد » .

بنا به فتوای آیه الله مکارم شیرازی « قاچاق کالا که در حقیقت ورود غیرقانونی آن از مرزها است برخلاف دستور شرع می باشد و باید از آن به شدت پرهیز کرد . مخصوصا هنگامی که موجب ضرر و زیان جامعه شود . و به اقتصاد کشور اسلامی لطمه وارد کند و هر گونه کمک کردن به قاچاقچیان در امر قاچاق جایز نیست و درآمد حاصل از این نمونه کارها نیز اشکال دارد » . از نظر ایشان ، خریداری کالای قاچاق « در صورتی که دولت از خرید و فروش این اجناس در بازار داخی ممانعتی به عمل نیاورد ، مانعی ندارد » . ایشان در پاسخ استفتاء دیگری عنوان داشته اند : « قاچاق کالا یعنی ورود غیرقانونی آن از مرزها بر خلاف دستور شرع است و باید از آن به شدت پرهیز کرد مخصوصا هنگامی که موجب ضرر و زیان جامعه می شود و به اقتصاد کشور اسلامی لطمه وارد می کند و کمک کردن به قاچاقچیان در امر قاچاق جایز نیست و گرفتن رشوه در این زمینه گناه مضاعف دارد و بر همگان لازم است امر به معروف و نهی از منکر را فراموش نکنند » .

بنا به جواب استفتاء از آیه الله شبیری زنجانی در مورد حكم مصرف کالاهای وارداتی و قاچاق عنوان شده است که « در تمام موارد سوال شده اگر خلاف مقررات و قوانین نباشد اشکالی ندارد » .

حرمت مصرف کالاهای ساخت دشمنان کشور

در فتاوای آیت الله خامنه ای ، مصرف کالاهای خارجی تولیدی رژيم صهیونیستی حرام اعلام شده است. بنا به فتوای آیت الله خامنه ای « اگر کسانی از دشمنان ما باشند مانند رژیم غاصب صهیونیستی یا گروه های تکفیری که الان در حال جنگ با مسلمین هستند و از بابت خرید کالای آنها توسط ما سود می برند با کمکی به آنها می شود ، خریدن آن کالا حرام است اما اگر مطمئن نیستیم که آنها سود می برند یا نه ، اشکالی ندارد » به نظر آیت الله خامنه ای « باید از معاملاتی که به نفع رژیم صهیونیستی که دشمن اسلام و مسلمین است ، خودداری شود و وارد کردن و ترویج کالاهای آنان که از ساخت و فروش آن سود می برند، برای هیچ کس جایز نیست و همچنین برای مسلمانان هم خرید آن کالاها به خاطر مفاسد و ضررهایی که برای اسلام و مسلمین دارد جایز نیست » .

بنا به فتوای آیت الله خامنه ای ، اگر شخصی کالایی را خریده است ، مثلا وسیله ی نقلیه ای خریده و الان متوجه شده است که این وسیله ساخت و متعلق به دشمنان ما بوده و نبایستی می خریده است، اگر استفاده ی او از آن کالا تبلیغ و ترویج کالای آنها باشد به نحوی کمک به آنها باشد ، این استفاده جایز نیست . اما اگر استفاده از آن باعث تبلیغ و ترویج نیست ، پولش هم دیگر از دست رفته ، اگر هم آن کالا را کنار بگذارد ، به نحوی اسراف محسوب می شود و امکان پس دادن هم وجود ندارد ، در اینجا استفاده اشکالی ندارد ، مگر این که مفسده ای بر آن مترتب شود . مثلا این که حجم زیادی از آن کالا که مشابه داخلی هم دارد استفاده شود و این کار موجب تضعیف کالای ایرانی شود و ضرر به اقتصاد اسلام و مسلمین بخورد که در این صورت یک حکم ثانوی است و مفسده بر آن مترتب می شود . اما تا زمانی که در آن حد نباشد ، استفاده از آن کالا اشکالی ندارد » .

همین حکم در مورد مصرف کالای خارجی که برای فرد هدیه آورده شده نیز صادق است . بنا به فتوای آیت الله خامنه ای ، اگر کالای خارجی که فرد هدیه گرفته ساخت صهیونیست ها یا دشمنانی است که در حال جنگ با مسلمین یا نظام اسلامی هستند ، این استفاده اگر به نحوی تبلیغ یا ترویج آن کالا باشد که دیگران هم تشویق شوند و خریداری کنند ، این کار حرام است . اگر دیگران آن کالا را هدیه آورده اند و پس دادنش هم ممکن نیست ، در این گونه موارد اگر بتوانید کالا را نگیرید و آن فرد را هم توجه کنید که این کالا مربوط به دشمنان است و من به این خاطر استفاده نمی کنم و شما هم استفاده نکنید ، این خودش نهی از منکر است ، چون خریدن کالای دشمنانی که در حال جنگ با مسلمین هستند ، کمک به دشمنان ما است و کمک به آنها حرام است و کسی که خریداری کند منکر مرتکب می شود و نهی از منکر بر ما واجب است ، یعنی اگر بدانی که آن شخص هدیه دهنده باز هم از این کالا می خرد باید او را نهی کنیم ؛ این گام اول . گام دوم زمانی است که دیگر از این مرحله گذشته است ، او کالا را هدیه آورده و شما متوجه شدید که این کالا مربوط به دشمنان است،  اما برگرداندن آن یا ممکن نیست یا اثر و ثمری ندارد ، در این صورت استفاده از آن کالا اگر تبلیغ و ترویج آن نشود اشکال ندارد » .

بر اساس فتوای آیت الله مکارم شیرازی « خرید کالاهای آمریکایی و انگلیسی که کمک به این ظالمان است از نظر شرع حرام است. خرید و فروش کالاهایی که منافع آن به صهیونیست ها می رسد ، جایز نیست . خرید محصولات شرکت های وابسته به صهیونیست ها جایز نیست » .  آیت الله صافي گلپایگانی هم فتوای مشابهی دارند از نظر ایشان « در صورتی که چنین شرکت با نهاد یا موسسه ای وجود داشته باشد ، چه در داخل و یا خارج هیچ یک از سوالات جایز نیست و تفاوتی بین کالاها نیست » از نظر آیت الله نوری همدانی هر شرکت و موسسه ای که در راه تقویت دشمنان اسلام اقدام می نماید و سود به دست آمده را در مسیر تضعیف اسلام و نظام اسلامی به کار می گیرند ، فعالیت آنان جایز نیست و هرگونه همکاری با آنها حرام است » . آیت الله مظاهری نیز مصرف محصولات شرکت های آمریکایی و اسرائیلی را مجاز نمی دانند .

لازم به ذکر است که بر اساس قانون مصوب مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۹ شهریور ۱۳۷۱ که در تاریخ 5 مهر ۱۳۷۱ به تایید شورای نگهبان رسیده است ، مصرف کالاهای رژیم صهیونیستی ممنوع است .

منع از مصرف کالای خارجی

در بیانات آیت الله خامنه ای، توصیه های زیادی در منع از مصرف کالای خارجی وارد شده است . ایشان در پاسخ به استفتائی جدید این گونه پاسخ دادند : « اگر این کار (خرید ، فروش یا استفاده از کالای خارجی موجب تضعیف کالای ايرانی و ضرر به اقتصاد نظام اسلامی شود ، جایز نیست » . به نظر ایشان تبلیغ کالای خارجی « در صورتی که موجب تضعیف و ضرر به اقتصاد نظام اسلامی شود ، جایز نیست » .

در پاسخ استفتائاتی که در سال ۱۳۹۳ از طرف حجه الاسلام فلاح زاده مطرح شده است ، این گونه عنوان شده که نهی ایشان از مصرف کالای خارجی به عنوان یک فتوای شرعی مطرح نشده و بدین معنا نیست که خریدار کالای خارجی مرتکب حرام شده باشد ؛ اما بر این نکته تاکید شده که نهی ایشان را نباید یک توصیه ساده تلقی کرد . این نظر ، دیدگاه مجتهد جامع الشرایطی که رهبری جامعه را بر عهده دارند و بر قله ی اداره ی کشور قرار دارند و از مسائل کشور به خوبی آگاه است ، چنین توصیه ای باید از سوی مردم علاقمند به پیشرفت کشور مورد عمل قرار گیرد . البته فتوای اخیر آیت الله خامنه ای که در بالا مطرح شد بر حرمت خرید و فروش و مصرف کالای خارجی در صورت تضعیف کالای ایرانی و ضرر به اقتصاد نظام اسلامی دلالت دارد .

به نظر آیت الله مکارم شیرازی ، حتی الامکان باید از مصرف کالاهای خارجی که مشابه آن در داخل پیدا می شود ، پرهیز کرد. خرید ، فروش و استفاده از کالاهایی که با اجازه دولت وارد می شود ، منعی ندارد . در صورتی که دولت از خرید و فروش این اجناس در بازار داخلی ممانعتی به عمل نمی آورد ، مانعی ندارد . ایشان در پاسخ استفتائی اخیر، این گونه عنوان داشته اند : « بدون شک هر گاه ورود تولیدات خارجی سبب تضيف بنیه اقتصادی کشور شود و تولیدکنندگان داخلی گرفتار ضرر و زیان شوند هم دولت وظیفه دارد جلوی چنین وارداتی را بگیرد و هم بازرگانان باید از ورود آن خودداری کنند و تولید کنندگان داخلی نیز باید دقت کنند که تولیدات آنها طوری باشد که مردم را از خرید کالاهای بیگانه بی نیاز کند ، همچنین جایز نیست توليدات داخلی را با نشان خارجی بفروشند ؛ حتی در صورتی که مردم از آن آگاهی داشته باشند » .

آیت الله صافی گلپایگانی در پاسخ به سوالی در مورد ورود اجناس خارجی به کشور و خرید و فروش آنها در حالتی که بسیاری از تولیدات داخل در حال نابودی می باشد و به تعداد زیادی از مردم مسلمان کشور، ضرر و زیان وارد می شود ، می نویسند: « حکم شرعی این است که اگر واردات هر گونه کالا از کشورهای بیگانه ، موجب ضرر و زیان بر اقتصاد کشور اسلامی گردد ، مثل اینکه سبب تعطیل یا رکود کارخانه ها و صنایع و بیکاری افراد شود ، باید ورود آن ممنوع شود و نیز بازرگانانی که از این پیامد اطلاع دارند ، شخصا موظفند که این کالاها را وارد نکنند . باید صنعت و کار در کشور، ترویج و تشویق شود و حتی اگر کالای خارجی را ارزان عرضه می دارند برای اینکه تولید آن در کشور گران تر تمام می شود ، باید منافع اصلی و دراز مدت را در نظر بگیرند . بعضی از کالاها هم که در داخل تولید نمی شود ولی چون ضرورتی برای ورود آن به کشور نیست و به نفع بیگانه می باشد و مثل خرج های زائد است ، نیز باید ممنوع شود تا تولید و تجارت و کسب و کار در کشور رواج پیدا کند و مردم با اطمینان خاطر و امنیت کامل به اقتصاد مملکت اسلامی رونق بیشتر دهند  . (لطف الله صافی اجمادی الثانية ۱۴۳۲ه.ق) » .

منبع :  کتاب : حمایت از کالای ایرانی (چیستی ، چرایی ، چگونگی ) نوشته دکتر محمد جوادتوکلی ، معاون علمی مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه های علمیه .